Ô nhiễm môi trường là gì? Nguyên nhân, hậu quả và biện pháp khắc phục

Chắc hẳn ai trong số chúng ta cũng đều biết rằng tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay rất đáng báo động và đang trở thành mối lo toàn cầu bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống còn của con người và vận mệnh của toàn nhân loại trong tương lai. Trong bài viết hôm nay, NgonAZ sẽ cung cấp đầy đủ những thông tin cần thiết về ô nhiễm môi trường. Thực trạng, nguyên nhân gây ra, hậu quả và cách khắc phục ô nhiễm môi trường – vấn đề nhức nhối này.

Ô nhiễm môi trường là gì?

Hiện nay, không riêng gì Việt Nam mà tất cả các nước trên thế giới đều đang phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm. Không ít thì nhiều, tình trạng ô nhiễm ở nhiều dạng khác nhau đang khiến cho cả thế giới phải “lao đao” xoay sở để chống lại những hậu quả nặng nề của nó. Vậy, đã khi nào bạn thắc mắc ô nhiễm môi trường là gì hay chưa?

Môi trường là một khái niệm dùng để chỉ tất cả các yếu tố vật chất nhân tạo và tự nhiên đã hình thành và đang tồn tại xung quanh con người. Các yếu tố đó có ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống, sự tồn vong và phát triển của loài người cũng như các loại sinh vật sống khác trên toàn cầu.

Ô nhiễm môi trường là một khái niệm dùng để chỉ những sự biến đổi của các thành phần có trong môi trường. Sự thay đổi tính chất Sinh – Lý – Hóa của các yếu tố không phù hợp với những quy chuẩn kỹ thuật và để lại hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe của con người và các động – thực vật khác.

Biểu hiện của môi trường bị ô nhiễm

– Sự nóng lên của nhiệt độ trái đất;

– Băng tuyết ở hai cực trái đất đang tan chảy ngày càng nhiều;

– Nước biển ngày càng dâng cao khiến đất liền bị xâm nhập;

– Sạt lở ven sông, ven biển… xảy ra ngày càng nhiều hơn;

– Trời nắng mưa, nóng lạnh thất thường và rất khó dự báo;

– Nguồn nước sạch ngày càng ít;

– Sâu bệnh gây hại ngày càng nhiều và khó trị;

– Con người ngày càng mắc nhiều bệnh tật hơn…

Giờ thì bạn đã biết ô nhiễm môi trường là gì rồi nhưng quan trọng hơn là biết được nguyên nhân, hậu quả và cách khắc phục tình trạng này để bảo vệ sự sống trên trái đất.

Thực trạng ô nhiễm môi trường hiện nay

Rất nhiều người biết về tình trạng môi trường bị ô nhiễm nhưng chưa thực sự ý thức được vấn đề nghiêm trọng đến mức độ nào nên còn đang “thờ ơ” với việc bảo vệ môi trường. Hãy cùng chúng tôi nghiên cứu một chút về thực trạng ô nhiễm môi trường hiện nay.

Ô nhiễm môi trường ở Việt Nam

Tình trạng ô nhiễm ở nước ta đang ở mức báo động, đặc biệt là ô nhiễm không khí và ô nhiễm nguồn nước ở hầu hết các tỉnh thành.

Gần đây, kết quả đo chỉ số chất lượng không khí của nước ta (AQI) đang ở mức từ trung bình đến nguy hại, thậm chí có những lúc rất hại (chỉ số biểu hiện từ màu cam đến màu đỏ đậm). Nguy hiểm nhất là có lúc chỉ số đo được có màu tím (rất nguy hại) và mài nâu (nguy hiểm).

Tình trạng ô nhiễm môi trường xảy ra ngày càng nghiêm trọng khiến cho cuộc sống của con người rất ngột ngạt, lúc nào cũng phải bịt khẩu trang, mưa nắng, giống bão thất thường không thể lường trước được và rất nhiều những hệ lụy khôn lường khác.

Con người không có đất canh tác hoặc phải bỏ đất không vì bị xâm nhập mặn. Nắng nóng khiến nước bị thiếu hụt, hàng ngàn hecta ruộng lúa, hoa màu, rau xanh bị chết khô. Các loại dịch bệnh cũng “ập đến”, thiên tai như ngập lụt, sạt lở, cháy rừng… ngày càng nhiều.

Ô nhiễm môi trường trên thế giới

Không chỉ có Việt Nam mà tất cả các nước khác trên thế giới đều phải đang đối mặt với vấn nạn ô nhiễm, đặc biệt là sau cuộc cách mạng công nghiệp nền kinh tế thế giới, môi trường bị tàn phá dần bởi sự cân bằng của trái đất bị phá hủy với mục đích tăng trưởng kinh tế.

Theo khảo sát của các tổ chức môi trường lớn trên thế giới, hiện nay, đâu đâu cũng có thể nhận thấy dấu hiệu của sự ô nhiễm, từ sự biến đổi khí hậu khiến cho Trái đất nóng lên đến những cơn mưa axit ngày càng nhiều, sự suy giảm tầng ozon, ô nhiễm biển hay sự hoang mạc hóa.

Chỉ cần quan sát xung quanh thôi, bạn có thể nhận thấy thực trạng ô nhiễm môi trường hiện nay khá rõ ràng. Từ những vấn đề nhỏ nhặt cho tới những hệ quả nặng nề liên quan đến sự sống còn của Trái đất, tất cả đều đang hiện hữu ngày càng rõ nét hơn và trở thành mối quan ngại của toàn cầu.

Những loại ô nhiễm môi trường hiện nay

Môi trường bị ô nhiễm là một vấn đề lớn, trong đó có rất nhiều những vấn đề nhỏ liên quan đến sự ô nhiễm ở nhiều yếu tố khác nhau như không khí, nguồn nước, nguồn đất, tiếng ồn… Tất cả những loại ô nhiễm môi trường hiện nay đều rất báo động, đòi hỏi những biện pháp khắc phục một cách toàn diện.

Ô nhiễm môi trường không khí

Ô nhiễm không khí là hiện tượng trong không khí xuất hiện những chất lạ hay chất bị biến đổi khiến cho nó mất đi sự trong lành vốn có, thậm chí là có mùi khó chịu và hạn chế khả năng nhìn xa của con người.

Hiện nay, theo kết quả đo đạc của các tổ chức về môi trường thì nồng độ bụi mịn trong không khí có xu hướng tăng cao, đặc biệt là ở các khu vực có cường độ giao thông lớn. Bụi mịn xuất hiện nhiều nhất vào những ngày có nhiệt độ thấp hoặc không khí hanh khô và gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của con người.

Ô nhiễm môi trường đất

Ô nhiễm nguồn đất là hiện tượng lớp đất trên bề mặt trái đất bị suy thoái do suy kiệt tài nguyên hay sự xuất hiện của rác thải. Việt Nam là một trong số rất nhiều nước đang bị ô nhiễm đất nghiêm trọng. Tốc độ đô thị hóa, công nghiệp hóa ngày càng cao khiến cho nguồn đất bị thu hẹp, thậm chí là suy thoái và ô nhiễm.

Ô nhiễm môi trường nước

Ô nhiễm nước hay Ô nhiễm nguồn nước là hiện tượng trong nguồn nước tự nhiên có sự xuất hiện của các chất lạ hay nguồn nước có sự biến đổi và trở nên độc hại đối với sức khỏe con người cũng như các sinh vật sống khác.

Ô nhiễm nước có tốc độ lây lan nhanh và nghiêm trọng hơn ô nhiễm đất, và đó chính là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người.

Ô nhiễm không khí, ô nhiễm đất, ô nhiễm nước là những loại ô nhiễm môi trường hiện nay phổ biến và nguy hại nhất. Ngoài ra còn có ô nhiễm ánh sáng, ô nhiễm tiếng ồn, ô nhiễm nhiệt, ô nhiễm tầm nhìn và rất nhiều các hình thức ô nhiễm khác nữa. Trong đó, ô nhiễm ánh sáng là sự lạm dụng quá mức nguồn sáng từ điện; ô nhiễm tiếng ồn là hiện tượng tiếng ồn trong môi trường vượt quá mức quy định và gây ra sự khó chịu; ô nhiễm nhiệt là sự gia tăng quá cao của mức nhiệt độ môi trường; hay ô nhiễm tầm nhìn là hiện không gian và môi trường sống gây mất mỹ quan và cản trở tầm nhìn của con người.

Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường

Nhận diện được sự ô nhiễm của môi trường nhưng bạn có biết nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường là gì hay không? Trên thực tế, có rất nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm nhưng hầu hết các nguyên nhân đều xuất phát từ con người, từ ý thức và các hoạt động sống của con người.

Dưới đây là những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng ô nhiễm mà con người cần phải tìm cách ngăn chặn, khắc phục và thay đổi.

Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí

– Các hoạt động công nghiệp như khai thác than đá, dầu mỏ, khí đốt… phát thải ra không khí rất nhiều khí thải và khói bụi;

– Khói bụi từ các hoạt động nông nghiệp như đốt rơm rạ, đốt vườn… hay đốt nhiên liệu hóa thạch phục vụ cho sản xuất;

– Khói bụi từ các phương tiện giao thông, động cơ giao thông, đặc biệt là xe gắn máy…

– Các hoạt động sinh hoạt hằng ngày của con người như nấu nướng bằng củi, than, khí tự nhiên, xăng dầu hay hoạt động đốt rác sinh hoạt.

Nguyên nhân gây ô nhiễm đất

– Do hoạt động canh tác như dùng phân chuồng bón cây hay tập quán chăn nuôi không vệ sinh.

– Do hoạt động sản xuất nong nghiệp sử dụng quá nhiều chất hóa học, thuốc trừ sâu, chất bảo vệ thực vật…

– Do chất thải công nghiệp phát thải ra môi trường mà chưa qua xử lý;

– Do hoạt động đô thị hóa và công nghiệp hóa quá nhanh cùng mạng lưới giao thông dày đặc;

– Do con người thải rác trực tiếp xuống mặt đất hoặc thực hiện các hoạt động chôn lấp rác thải sinh hoạt;

– Hoạt động khai thác rừng, khai thác khoáng sản làm sói mòn đất.

Nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước

– Sự cố tràn dầu trên biển;

– Dư lượng phân bón hóa học, thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu;

– Hàm lượng khí độc trong nước tăng cùng các chất độc hại làm giảm oxy trong nước và suy thoái thủy vực;

– Chất hữu cơ, muối khoáng dư thừa làm chậm quá trình đồng hóa của các sinh vật trong nước;

– Chất thải và hóa chất từ các nhà máy, khu công nghiệp phát thải ra môi trường nước chưa qua xử lý;

– Nước thải từ hoạt động công nghiệp, nước thải sinh hoạt, nước thải từ hoạt động chăn nuôi gia cầm, gia súc, thủy hải sản hay chất thải ở các khu chế biến thực phẩm, khu giết mổ…

– Dân số thế giới tăng nhanh khiến cho nguồn nước sạch bị sử dụng quá mức, kết hợp với ý thức kém của con người không biết giữ gìn và bảo toàn nguồn nước sạch trên trái đất.

Ngoài các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường trên đây thì việc sử dụng nguồn sáng không hợp lý chính là nguyên nhân gây ra ô nhiễm ánh sáng; hay tiếng ồn từ các phương tiện giao thông, từ hệ thống máy móc công nghiệp, từ các hoạt động khai thác ngoài trời chính là nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng ô nhiễm tiếng ồn nghiêm trọng hiện nay.

Hình ảnh ô nhiễm môi trường

Dẫu biết tình trạng môi trường ô nhiễm đang được cả thế giới cảnh báo nhưng nếu chưa thực sự trải nghiệm hậu quả của nó hay chưa được nhìn thấy những hình ảnh ô nhiễm môi trường đến mức “đáng sợ” thì chắc hẳn nhiều người trong số chúng ta vẫn chưa “mảy may” nghĩ đến việc cần phải bảo vệ môi trường sống ra sao.

Nào, hãy cùng chúng tôi nhìn vào những bức hình lột tả chân thực về thực trạng môi trường bị ô nhiễm ở nhiều khu vực trên thế giới hiện nay nhé.

“Bãi rác” Thái Bình Dương với hàng tấn rác thải.

Con sông Yamuna ngập tràn rác thải khiến một cậu bé bơi qua đó một cách khó khăn.

Vùng biển Caribe bị ô nhiễm rác thải nhựa nghiêm trọng.

Nhiệt độ Bắc cực đang ngày càng tăng cao dẫn đến hiện tượng băng tan đe dọa sự sống của các loài động vật nơi đây.

Một con sông tại tỉnh Hà Nam, Trung Quốc bị nhuộm đỏ bởi hóa chất thải ra từ hai nhà máy sản xuất chất hóa học.

Tại bờ biển Louisiana, một chú chim bị mắc kẹt khi xà xuống nước do lượng dầu trong nước quá dày đặc.

Con sông Dương Tử hằng ngày “chịu đựng” nước thải của một nhà máy sản xuất giấy gần đó.

Một lượng lớn tảo biển che phủ toàn bộ bề mặt bờ biển Thanh Đảo, Trung Quốc và tạo ra một thảm thực vật dày đặc.

Con sông Yamuna ở đất nước Ấn Độ với đầy bọt biển trắng xóa do bị ô nhiễm.

Nước hồ Chaohu, Trung Quốc có màu xanh đậm do sự sinh trưởng mạnh mẽ của tảo biển, đe dọa sự sống của những sinh vật khác và con người.

Hàng loạt cá chết trên vịnh Guanbara ở Brazil do ô nhiễm nước nghiêm trọng.

Tai nạn tràn dầu ở vùng biển Trung Quốc và hình ảnh một nhân viên đang cố làm sạch chúng.

Một cậu bé đang phải uống nước ô nhiễm từ một con sông ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.

Không khí ở phía bắc Trung Quốc đang ô nhiễm vượt mức cho phép 40 lần.

Quốc đảo Maldives có khả năng sẽ bị nhấn chìm trong khoảng 50 năm nữa do sự biến đổi khí hậu.

Kỳ quan thiên nhiên thế giới Vạn Lý Trường Thành với đầy rác thải do khách tham quan để lại.

Giờ thì, bạn đang nghĩ gì khi nhìn thấy những hình ảnh ô nhiễm môi trường “kinh hoàng” trên đây?

Hậu quả của ô nhiễm môi trường

Chắc chắn rằng hậu quả của ô nhiễm môi trường thực sự rất nghiêm trọng, nghiêm trọng hơn rất nhiều so với những gì mà chúng ta vẫn đang nghĩ. Có lẽ chính bởi vậy nên rất nhiều người vẫn chưa thực sự ý thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường từ chính những hành động nhỏ nhặt nhất. Dưới đây là những tác hại của ô nhiễm môi trường mà bạn cần phải biết để nhận diện được mối nguy hại khôn lường của vấn nạn này.

Hậu quả của ô nhiễm không khí

– Không khí ô nhiễm với bụi mịn dày đặc khiến con người bị ngột ngạt và suy giảm sức khỏe với hàng loạt các bệnh liên quan đến đường hô hấp;

– Những cơn mưa axit phá hủy rừng, phá hoại mùa màng;

– Hiệu ứng nhà kính, biến đổi không khí;

– Những hiện tượng bất thường của tự nhiên như going bão, lốc xoáy…

 Hậu quả của ô nhiễm nguồn đất

Như chúng ta đều biết, đất là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá. Đất không chỉ là nơi trú ngụ của con người cùng các sinh vật sống khác mà còn là nơi trồng trọt, làm ăn và nuôi sống con người. Chính vì vậy, nguồn đất bị ô nhiễm sẽ gây nên những tổn hại vô cùng nghiêm trọng, đặc biệt là con người không thể trồng trọt được hay mùa màng bị phá hoại, thất thu…

Hậu quả của ô nhiễm nguồn nước

Nguồn nước bị ô nhiễm khiến cho nước sạch ngày càng khan hiếm, sự đa dạng sinh học bị suy giảm và phá hủy sự cân bằng hệ sinh thái…. Kéo theo đó là sự suy thoái của nền kinh tế.

Hậu quả của ô nhiễm ánh sáng

– Mất đi nguồn tài nguyên ánh sáng khiến con người tiêu tốn rất nhiều tài nguyên khác;

– Sự rối loạn giấc ngủ và môi trường sống;

– Giảm khả năng tìm tòi, khả năng học hỏi của trẻ đối với các hiện tượng thiên nhiên;

– Cản trở sự phát triển của các sinh vật trên trái đất, đặc biệt là thực vật.

Hậu quả của ô nhiễm tiếng ồn

– Con người bị stress, thần kinh trở nên căng thẳng;

– Giảm thính lực;

– Ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi trong bụng mẹ;

– Xua đuổi các loại vật và làm giảm khả năng săn mồi của các loài động vật khiến chúng khó có thể sinh tồn.

Hậu quả của ô nhiễm nhiệt

– Làm thay đổi môi trường sống của các loài động thực vật;

– Tăng cường “sức mạnh” của các hiện tượng tự nhiên là hậu quả của ô nhiễm môi trường;

– Khiến sức khỏe con người bị suy giảm trầm trọng, hình thành sự khó chịu, cảm giác sốt nhiệt, mất nước.

Hậu quả của ô nhiễm tầm nhìn

– Tạo cho con người cảm giác khó chịu, thất vọng bởi hằng ngày phải nhìn thấy những cảnh quan không mong muốn;

– Gây tai nạn cho con người khi tham gia giao thông do tầm nhìn bị cản trở.

Giờ thì bạn đã biết qua một số hậu quả lớn của ô nhiễm môi trường, bên cạnh đó còn rất nhiều các hệ quả nhỏ khác mà chúng ta có thể cảm nhận được một cách rõ ràng hằng ngày, hằng giờ trong cuộc sống. Nhận thức được điều này là vấn đề vô cùng quan trọng để chúng ta có những hành động cụ thể hơn giúp cho môi trường sống của mình ngày càng tốt đẹp hơn.

Biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường

Dưới đây là một số biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường chung cùng với các biện pháp cụ thể cho từng loại hình ô nhiễm nhất định mà bạn nên biết để áp dụng trong cuộc sống hằng ngày.

Các biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm chung

– Nâng cao ý thức con người trong việc bảo vệ môi trường;

– Không xả rác thải bữa bãi ra môi trường;

– Hạn chế sử dụng các chất tẩy rửa;

– Xây dựng hệ thống quản lý môi trường chuẩn quốc tế cùng hệ thống pháp luật về việc chống ô nhiễm môi trường và bảo vệ môi trường;

– Xây dựng đội ngũ thanh tra, kiểm tra và giám sát các vấn đề về môi trường;

– Nâng cao nghiệp vụ và chuyên môn của đội ngũ phụ trách công tác môi trường;

– Đầu tư các phương tiện kỹ thuật hiện đại, các trang thiết bị cần thiết cho việc bảo vệ môi trường;

– Xử lý rác thải, chất thải, nước thải một cách khoa học;

– Trồng cây gây rừng;

– Thực hiện biện pháp tái chế rác thải;

– Hạn chế sử dụng túi nilon, sử dụng điện một cách hợp lý;

– Sử dụng các nguồn năng lượng tự nhiên và thân thiện với môi trường như năng lượng mặt trời, năng lượng gió…

Khắc phục các hình thức ô nhiễm cụ thể

Khắc phục ô nhiễm đất

– Không xả chất thải, nước thải hay các hóa chất độc hại ra môi trường đất;

– Hạn chế sử dụng phân khoáng, thuốc diệt cỏ, các loại thuốc bảo vệ thực vật trong nông nghiệp;

– Ứng dụng mô hình nông lâm ngư nghiệp kết hợp;

– Làm các chất độc bốc hơi khỏi môi trường đất bằng nhiệt.

Khắc phục ô nhiễm nước

– Có chế tài buộc các doanh nghiệp, các nhà máy, các khu công nghiệp phải thực nghiêm túc quá trình xử lý nước thải công nghiệp;

– Ứng dụng hệ thống lọc để loại bỏ cặn bẩn, các chất độc hại ra khỏi nước thải sinh hoạt trước khi thải ra môi trường.

Trên đây là một số biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường trên cả hai phương diện vi mô và vĩ mô mà bất cứ ai cũng có thể áp dụng trong cuộc sống để góp sức vào công cuộc bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe và sự sống của nhân loại trên Trái đất.

Trách nhiệm bảo vệ môi trường là của ai?

Trách nhiệm bảo vệ môi trường là của chúng ta, tất cả mọi người. Môi trường là nguồn tài nguyên quý giá và là nền tảng cho sự tồn tại và phát triển của chúng ta. Mỗi cá nhân, tổ chức, và cộng đồng đều có trách nhiệm đảm bảo rằng chúng ta sống hòa hợp với môi trường và bảo vệ nó cho thế hệ tương lai.

Chính phủ và các cơ quan quản lý môi trường có trách nhiệm thiết lập và thực thi các chính sách, quy định, và luật pháp về bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, vai trò cá nhân không thể bị coi thường. Mỗi người chúng ta có thể đóng góp vào bảo vệ môi trường bằng cách thực hiện những hành động nhỏ trong cuộc sống hàng ngày.

Chúng ta có thể tiết kiệm năng lượng, sử dụng tài nguyên tái chế và tái sử dụng, hạn chế sử dụng các chất độc hại, và tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường như làm sạch môi trường, trồng cây, và giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường.

Bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của một số cá nhân hoặc tổ chức nhất định, mà là trách nhiệm chung của tất cả chúng ta. Chúng ta cần hợp tác và đoàn kết để bảo vệ và duy trì môi trường lành mạnh cho tương lai của con người và hành tinh chúng ta.

Lời kết

Bạn thấy đấy, Ô nhiễm môi trường thực sự là một vấn nạn đáng lo ngại hiện nay. Biết được nguyên nhân, hậu quả và cách khắc phục ô nhiễm môi trường. Đây là điều vô cùng quan trọng để bất cứ ai cũng có thể chung tay để bảo vệ môi trường. Nếu bạn, nếu tất cả chúng ta không thực hiện ngay từ bây giờ thì liệu rằng tương lai của nhân loại sẽ đi về đâu?