Cấu tạo của la bàn gồm có những bộ phận nào?

La bàn là công cụ dùng để chỉ phương hướng, được sử dụng rộng rãi trong ngành hàng hải, lâm nghiệp, địa chất, quân sự, trắc địa… La bàn thông dụng có dạng hình tròn, các mặt được chia thành 360 độ. có một con trỏ chỉ hướng quay tự do quanh một trục thẳng đứng. Tuy nhiên, tùy theo mục đích sử dụng, la bàn có thể được thiết kế với nhiều kiểu dáng, kết cấu khác nhau.

1. Thân la bàn

Thân la bàn là khung bao quanh các bộ phận bên trong của la bàn. Thân la bàn thường được làm bằng kim loại hoặc nhựa cứng cáp để bảo vệ các bộ phận bên trong khỏi va đập, thời tiết, tác động từ bên ngoài. Hình dạng của thân la bàn có thể khác nhau tùy vào mục đích sử dụng nhưng thường là hình tròn hoặc hình chữ nhật.

1.1. Vành phân loại

Vòng chia độ là bộ phận trên mặt la bàn, được chia đều thành 360 độ theo chiều kim đồng hồ. Vòng chia độ dùng để chỉ hướng, xác định góc phương vị của đồ vật hoặc địa điểm.

1.2. Kim chỉ hướng

Kim định hướng là bộ phận quan trọng nhất của la bàn, có hình dạng giống như một chiếc kim, được gắn trên một trục quay tự do. Đèn báo hướng được làm bằng vật liệu từ tính, thường là thép nhiễm từ hoặc hợp kim sắt từ và luôn hướng về phía bắc từ tính.

1.3. Đế la bàn

Đế la bàn là phần dưới cùng của la bàn, giúp giữ thăng bằng và tạo sự ổn định cho la bàn. Đế la bàn thường được làm bằng vật liệu nặng như chì hoặc đồng để tạo quán tính, giúp kim chỉ hướng ổn định và không bị ảnh hưởng bởi chuyển động bên ngoài.

2. Mặt la bàn

Mặt la bàn là bộ phận chính của la bàn, bao gồm các bộ phận như vành chia độ, kim định hướng, vòng phản quang và thước ngắm. Mặt la bàn được thiết kế dễ đọc và dễ sử dụng.

2.1. Vòng phản quang

Vòng phản quang là một vòng tròn màu trắng sáng bao quanh đèn báo hướng. Vòng phản quang giúp bạn dễ dàng nhìn thấy đèn báo hướng hơn, đặc biệt là trong điều kiện ánh sáng yếu.

2.2. Thang ngắm

Thang đo tầm nhìn là một thanh ngang có chia độ nằm ở một bên của la bàn. Thang đo tầm nhìn được sử dụng để quan sát các vật thể và xác định góc phương vị của chúng.

3. Kim từ

Kim từ là bộ phận chính của la bàn, tạo ra lực từ để kim chỉ hướng luôn hướng về hướng bắc từ. Kim từ thường được làm bằng vật liệu từ tính mạnh, chẳng hạn như thép nhiễm từ hoặc hợp kim sắt từ.

3.1. Cấu tạo của kim nam châm

Kim từ thường bao gồm hai cực từ, cực bắc và cực nam. Cực Bắc của kim từ luôn hướng về phía Bắc từ tính, trong khi cực Nam luôn hướng về phía Nam từ tính.

3.2. Vật liệu làm nam châm

Kim từ thường được làm bằng vật liệu từ tính mạnh như thép nhiễm từ, hợp kim sắt từ hoặc vật liệu từ tính hiếm như neodymium, samarium-coban.

4. Giảm xóc

Bộ phận giảm xóc là bộ phận giúp giảm dao động của kim định hướng khi la bàn bị di chuyển hoặc bị va đập. Bộ giảm chấn thường được làm bằng chất lỏng, chẳng hạn như dầu hoặc rượu, và được đặt trong một buồng kín bên trong la bàn.

4.1. Cơ chế hoạt động của giảm xóc

Khi la bàn bị dịch chuyển hoặc bị va đập, kim chỉ hướng sẽ dao động xung quanh vị trí cân bằng. Bộ giảm chấn sẽ tạo ra lực cản trước các dao động của kim chỉ hướng, khiến dao động giảm nhanh và kim chỉ hướng sẽ sớm trở về vị trí cân bằng.

4.2. Các loại giảm chấn

Có nhiều loại giảm xóc khác nhau, chẳng hạn như:

• Giảm chấn từ: Sử dụng lực từ để tạo ra lực cản trước sự dao động của đèn báo hướng.
• Van điều tiết chất lỏng: Sử dụng chất lỏng để tạo lực cản trước sự dao động của đèn báo hướng.
• Van điều tiết khí nén: Sử dụng khí nén để tạo lực cản trước sự dao động của đèn báo hướng.

5. Vòng điều chỉnh độ lệch

Vòng điều chỉnh độ lệch là một hình tròn bên trong la bàn, được chia thành các đường tính bằng độ. Vòng điều chỉnh độ lệch dùng để hiệu chỉnh độ lệch từ của la bàn, giúp kim định hướng luôn chỉ chính xác về hướng bắc từ.

5.1. Độ lệch từ của la bàn

Độ lệch của la bàn từ tính là độ lệch của kim chỉ hướng so với hướng bắc từ tính. Độ lệch từ có thể do nhiều yếu tố gây ra, chẳng hạn như sự hiện diện của vật liệu từ tính gần la bàn hoặc do đặc điểm địa từ của khu vực.

5.2. Phương pháp hiệu chỉnh độ lệch so với la bàn

Có hai phương pháp chính để hiệu chỉnh độ lệch của la bàn:

• Phương pháp hai vị trí: Đặt la bàn trên mặt phẳng nằm ngang, dùng con trỏ để xác định hướng bắc từ. Đánh dấu vị trí của kim chỉ hướng trên vòng chia độ. Xoay la bàn 180 độ và lặp lại việc xác định hướng bắc từ. Lấy trung bình cộng của hai vị trí đánh dấu trên vòng chia độ, kết quả sẽ chính xác là hướng bắc từ.
• Phương pháp mặt trời: Đặt la bàn trên mặt phẳng nằm ngang, dùng kim xác định hướng bắc từ tính. Lúc này kim định hướng sẽ không hoàn toàn hướng về hướng bắc từ mà sẽ lệch một góc gọi là góc lệch từ. Sử dụng thang đo để xem mặt trời và xác định hướng chính xác của nó. Lấy giá trị trung bình giữa ổ trục mặt trời và ổ trục được chỉ định bởi kim chỉ hướng, kết quả sẽ chính xác là hướng bắc từ.

6. Các loại la bàn

Ngoài la bàn thông thường, còn có rất nhiều loại la bàn khác nhau được thiết kế cho những mục đích sử dụng cụ thể, chẳng hạn như:

6.1. La bàn địa chất

La bàn địa chất là loại la bàn được thiết kế để đo góc nghiêng, góc phương vị và góc phương vị ngang của các tầng địa chất. La bàn địa chất có thêm một bộ phận gọi là thước nghiêng, dùng để đo góc nghiêng của các tầng địa chất.

6.2. La bàn hàng hải

La bàn hàng hải là một loại la bàn được thiết kế để sử dụng trên tàu thuyền. La bàn hàng hải có kích thước lớn, cố định trên tàu và được trang bị thêm các tính năng như đèn, hiệu chỉnh độ lệch từ trường và hệ thống cân bằng đảm bảo kim định hướng luôn chỉ đúng hướng. hướng bắc từ tính, ngay cả khi con tàu đang di chuyển.

6.3. La bàn quân sự

La bàn quân sự là một loại la bàn được thiết kế để sử dụng trong quân sự. La bàn quân sự có độ chính xác cao, được trang bị thêm các tính năng như hệ thống đo góc phương vị chính xác, khả năng chống nước và chống va đập. La bàn quân sự cũng thường được tích hợp với các thiết bị khác, chẳng hạn như hệ thống định vị vệ tinh GPS.

Kết luận

La bàn là một công cụ rất hữu ích, được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Tùy vào mục đích sử dụng mà la bàn có thể có nhiều kiểu dáng, họa tiết khác nhau. Tuy nhiên, các bộ phận chính của la bàn thường bao gồm thân la bàn, mặt la bàn, kim nam châm, van điều tiết, vòng đo độ lệch và các bộ phận bổ sung khác. Hiểu được cấu tạo và nguyên lý hoạt động của la bàn sẽ giúp chúng ta sử dụng la bàn hiệu quả và chính xác hơn.

Mọi thắc mắc xin vui lòng gửi về sốHotline 09633458xxx hoặc địa chỉ email. [email protected] để được trả lời. Trân trọng!