Nhiều bậc cha mẹ phải “bỏ cuộc” với tuổi thanh xuân của mình. Trong giai đoạn nhạy cảm này, bé sẽ trải qua những thay đổi về sinh lý, tâm lý, bé rất dễ bộc lộ bản thân qua việc “nổi loạn”. Giáo dục không đúng cách không chỉ gây tổn hại đến tương lai của trẻ mà còn làm gia tăng khoảng cách, tình cảm giữa cha mẹ và con cái. Dưới đây, chuyên gia sesua.vn sẽ hướng dẫn các bậc cha mẹ cách giáo dục con cái qua tuổi dậy thì một cách khoa học và ít xung đột nhất.
Giáo dục trẻ em ở tuổi vị thành niên là gì?
Tuổi vị thành niên là giai đoạn phát triển về thể chất và tâm lý, trong đó trẻ vượt qua thời thơ ấu và chuyển sang tuổi trưởng thành. Nói chung, tuổi dậy thì thường xảy ra ở độ tuổi từ 9 đến 14 ở bé trai và từ 8 đến 13 tuổi ở bé gái. Tuy nhiên, thời điểm dậy thì ở mỗi đứa trẻ có thể khác nhau và quá trình này có thể kéo dài vài năm.
Ở tuổi dậy thì, cơ thể trẻ trải qua những thay đổi sinh lý như phát triển ngực, mọc râu (ở nam giới), phát triển tuyến mồ hôi, mọc lông mu và phát triển cơ bắp. Ngoài ra, trẻ còn trải qua những thay đổi về tâm lý, bao gồm phát triển giới tính, phát triển và thay đổi trí não cũng như những thay đổi về suy nghĩ, tâm trạng, cảm xúc xã hội.
Điều quan trọng nhất trong việc hỗ trợ con bạn trong thời niên thiếu là tạo ra một môi trường thoải mái và an toàn, nơi trẻ có thể thảo luận và hiểu những thay đổi về thể chất và cảm xúc của mình. Cha mẹ cần cung cấp thông tin chính xác về sự phát triển thể chất và tình dục trong khi lắng nghe con mình và thảo luận với chúng những câu hỏi cũng như mối quan tâm mà chúng có thể có.
Cách giáo dục trẻ ở độ tuổi dậy thì hiệu quả nhất
Lắng nghe mong muốn của con bạn
Giới trẻ ngày nay được tiếp xúc với các thiết bị điện tử như điện thoại di động từ rất sớm nên có cơ hội tiếp xúc với xã hội nhanh hơn. Vì vậy, ý tưởng của họ có xu hướng hơi khác với ý tưởng của cha mẹ. Xét về độ tuổi, chênh lệch tuổi tác giữa cha mẹ và con cái là 20-30 tuổi, một con số không hề nhỏ. Chỉ trong vài năm, nhiều thứ đã thay đổi. Vì vậy, cha mẹ cần phải thấu hiểu, thông cảm và sẵn sàng lắng nghe những tâm tư, mong muốn của con. Một việc làm quan trọng không kém nữa là cha mẹ phải chăm chỉ thu thập tin tức, bám sát thời đại để hiểu được suy nghĩ của con mình.
Thông thường ở độ tuổi “ướt át” này, trẻ thường muốn thể hiện bản thân nhiều hơn, muốn chứng tỏ khả năng của mình và muốn thu hút sự chú ý của mọi người. Đó là lý do tại sao bạn thích những việc như nhuộm tóc, xăm hình hay xỏ lỗ tai. Cha mẹ nên có cái nhìn cởi mở hơn về vấn đề này. Nhưng chỉ cho phép con bạn làm những điều này trong giới hạn nhất định.
Đặt ra những tiêu chuẩn phù hợp cho con bạn
Vì đang ở độ tuổi có nhiều thay đổi về sinh lý nên trẻ rất tò mò và muốn khám phá mọi thứ, đôi khi chúng học hỏi từ những hành vi, ý tưởng của người lớn. Tuy nhiên, do chưa có đủ nhận thức để phân biệt điều tốt điều xấu và khả năng lựa chọn còn yếu nên trẻ dễ rơi vào sử dụng chất kích thích, ma túy và các tội lỗi khác.
Cha mẹ nên đặt ra những tiêu chuẩn nhất định cho con cái nhưng cũng đừng quá khắt khe với con. Ví dụ như cho trẻ nhuộm tóc màu đậm hơn một chút, cho trẻ đi chơi buổi tối nhưng phải về nhà lúc 10 giờ… Hãy ngồi xuống với con bạn và thảo luận về vấn đề bạn đang phân tích. Ngoài ra, cha mẹ cũng không nên cấm đoán mọi thứ vì con khó dạy, khiến con cảm thấy tự do, tù túng, gây ra nhiều phản ứng tiêu cực.
Đặt ra một số quy tắc khi giáo dục con cái
Ngoài những mục tiêu và nguyên tắc trên, cha mẹ cũng cần xây dựng một số quy tắc cụ thể để ứng phó với những tình huống xảy ra xung quanh mình. Điều quan trọng nhất lúc này là dạy con cách kiên nhẫn, kiềm chế cơn tức giận, kiềm chế lời nói và hành động khi mắc lỗi.
Vì mỗi đứa trẻ đều có tính cách và suy nghĩ riêng nên tuổi dậy thì nhạy cảm hơn. Trẻ em chỉ đang bước những bước đầu tiên vào tuổi trưởng thành. Mọi thứ không trọn vẹn như người lớn. Khó tránh khỏi việc trẻ bốc đồng và dễ mắc sai lầm.
Cha mẹ đóng vai trò là “người bảo vệ” giúp con kiểm soát cảm xúc, phân biệt đúng sai và cư xử phù hợp. Đừng nói lời gay gắt hoặc sử dụng bạo lực với con bạn. Lúc này, lòng tốt, sự bao dung và thấu hiểu của cha mẹ chính là “liều thuốc bổ” mà trẻ cần nhất.
Để trẻ hiểu được những thay đổi về tâm lý và sinh lý
Như người ta thường nói: “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Ngay khi trẻ bước vào tuổi thiếu niên, cha mẹ nên phân tích những thay đổi trên cơ thể con so với trước đây. Một số trẻ chưa hiểu hoặc kiến thức chưa được cập nhật đầy đủ sẽ cảm thấy lo lắng, bối rối.
Tùy theo giới tính của trẻ mà cha mẹ nên cho trẻ biết những điều cần thiết. Tốt nhất con gái nên được mẹ huấn luyện, con trai được bố huấn luyện. Thông thường đối với các bé gái, tuổi dậy thì được đánh dấu bằng việc ngực nở và có kinh nguyệt. Còn đối với con trai, cơ thể chúng có mùi độc đáo hơn, giọng nói thay đổi, v.v.
Hãy là bạn của con bạn
“Làm bạn với con” là khẩu hiệu được nhiều phụ huynh ủng hộ trong thời gian gần đây. Cha mẹ không nên giữ thế thượng phong mà nên cởi mở, thoải mái hơn trong giao tiếp. Chỉ khi kết bạn với những đứa trẻ cùng tuổi, các em mới có thể loại bỏ được “chướng ngại vật” của nhau và thoải mái trò chuyện, chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn, niềm vui trong cuộc sống. Ví dụ như việc học tập, kết bạn và thậm chí là yêu nhau khi còn trẻ.
Sau khi nghe hết câu chuyện, cha mẹ cũng có thể đưa ra những gợi ý cho con để giúp con nhanh chóng giải quyết vấn đề. Ngoài ra, đừng quên truyền đạt kiến thức về giới tính, tình dục, tình yêu và dạy trẻ cách tự bảo vệ mình.
Lắng nghe và ủng hộ ước mơ của con bạn
Khi cuộc sống ngày càng phát triển, cha mẹ ngày càng chú ý nhiều hơn đến tài năng của con mình. Nếu bạn nhận thấy con mình có những năng khiếu nhất định như vẽ tranh, khiêu vũ, toán học, v.v., lúc này cha mẹ có thể giúp trẻ định vị bản thân. Hãy hỏi xem con bạn có sẵn sàng và tạo điều kiện để con theo đuổi ước mơ của mình hay không. Còn quá sớm để nói liệu đứa trẻ sẽ thất bại hay thành công. Điều cha mẹ nên làm là hỗ trợ đầy đủ cho con cái.
Giúp trẻ suy nghĩ tích cực
Giai đoạn nhạy cảm này có ảnh hưởng rất lớn đến hành vi, suy nghĩ, cảm xúc của trẻ. Cha mẹ nên hướng dẫn con làm những điều tốt, tích cực. Dù có chuyện gì xảy ra trong cuộc sống này, hãy luôn lạc quan và vui vẻ. Vì vậy, sau này các em cũng sẽ học được tinh thần không ngại khó khăn, đau đớn, sống một cuộc sống bình yên, êm đềm hơn.
Tạo điều kiện giúp trẻ tự lập
Trẻ em dù chưa đủ trưởng thành nhưng vẫn có những nhận thức, tư tưởng riêng. Cha mẹ không nên bỏ qua mọi ý kiến của con cái. Thay vào đó, hãy để con bạn tham gia thảo luận và đóng góp ý kiến. Cha mẹ tạo trạng thái tâm lý thoải mái nhất và cho phép trẻ mạnh dạn bày tỏ ý kiến của mình. Dạy trẻ cách tự lập và chịu trách nhiệm về việc mình làm.
Tính độc lập sẽ giúp trẻ có được sự tự tin vào bản thân. Dù sau này có chuyện gì xảy ra, trẻ cũng sẽ phân tích và bình tĩnh giải quyết. Cha mẹ có thể để con tự trang trí phòng ngủ, chọn quần áo yêu thích, tham gia các môn thể thao yêu thích khác khi rảnh rỗi, v.v.
Hướng dẫn trẻ chi tiêu khôn ngoan
Dạy trẻ cách tiêu tiền và quản lý tiền là bài học mà các bậc cha mẹ nên quan tâm. Đừng lo lắng nếu tiêu tiền quá sớm bạn sẽ trở nên phá hoại và không biết tiết kiệm. Ở tuổi thiếu niên, trẻ em có rất nhiều điều muốn học hỏi và khám phá. Trẻ em tiếp xúc với tiền mỗi ngày. Nói chung, cha mẹ cho con tiền ăn sáng, tiền ăn vặt với bạn bè, tiền dạy kèm, v.v. Cha mẹ nên cho con đủ tiền chi tiêu trong ngày và hướng dẫn con. Sử dụng nó một cách chính xác. Ví dụ: bạn nên đặt ra thời gian và quy tắc cụ thể về số tiền con bạn có thể chi tiêu trong một tuần hoặc một tháng. Trẻ nhanh chóng học cách phân bổ số tiền này một cách hợp lý.
Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể khuyến khích con tiết kiệm tiền và duy trì heo đất để đạt được những mục tiêu lớn hơn của riêng mình, chẳng hạn như quyên góp tiền giúp đỡ người gặp khó khăn…
Những điều cha mẹ nên tránh khi giáo dục con ở tuổi vị thành niên
Một số cha mẹ sử dụng những phương pháp sai lầm để giáo dục con cái trong thời niên thiếu, thậm chí dùng đòn roi để ép con làm theo ý mình. Hậu quả chỉ đơn giản là sự sợ hãi hoặc thách thức ở trẻ sơ sinh. Để giảm bớt căng thẳng tâm lý cho trẻ, cha mẹ nên tránh làm những điều sau.
Thường mắng trẻ
Ở độ tuổi “ướt át”, đôi khi chỉ cần một lời mắng mỏ, trách mắng của cha mẹ hoặc người thân trong gia đình cũng có thể khiến trẻ cảm thấy tiếc cho chính mình. Điều này là bình thường khi trẻ dần trở nên nhạy cảm hơn. Một số người còn có dấu hiệu chống đối, phản kháng mạnh mẽ khi bị cha mẹ trừng phạt.
Thực tế đã chứng minh, la mắng hoàn toàn không có tác dụng trong việc giáo dục trẻ khi trưởng thành và dễ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Khi cha mẹ la mắng con cái, họ thường khiến trẻ thu mình và ngại giao tiếp, khoảng cách giữa các thế hệ sẽ ngày càng rộng hơn. Lời khuyên dành cho cha mẹ là hãy cố gắng kiềm chế cảm xúc, tức giận và nói chuyện một cách bình tĩnh.
Từ chối lắng nghe con bạn
Người lớn luôn mong trẻ sẽ lắng nghe mình nhưng lại không thích nghe những gì trẻ muốn bày tỏ. Để giáo dục con tốt nhất trong độ tuổi dậy thì, cha mẹ nên từ bỏ thói quen xa cách, thiếu chú ý, bác bỏ những gì con nói. Có không ít người quên đi tình thương dành cho con cái vì sự hối hả của “tiền và miếng ăn”. Chỉ cần lắng nghe con bạn một cách cẩn thận một vài lần, bạn sẽ hiểu rõ hơn mong muốn của con. Đồng thời, dễ dàng phát hiện những ý kiến sai và nhanh chóng sửa chữa. Ở gần con hơn sẽ giúp con dễ dàng bày tỏ cảm xúc hơn.
Quá nghiêm khắc và cứng nhắc với con cái
Như đã đề cập ở trên, việc đặt ra những quy tắc, tiêu chuẩn có thể giúp trẻ đi đúng đường làm việc thiện, hình thành nhận thức tốt, tránh làm điều sai trái, tránh bị người xấu dụ dỗ, thao túng.
Ngoài ra, cha mẹ không được quá khắt khe hay quá cứng nhắc đối với con cái. Quá khắt khe sẽ trở thành một trở ngại vô hình, khiến hai bên không thể hiểu và chia sẻ được. Trong nhiều trường hợp, trẻ nổi loạn vì cha mẹ ngăn cấm mọi thứ.
Tạo áp lực cho con học tập
So với bậc tiểu học, trẻ em cũng phải đối mặt với áp lực học tập khi vào cấp hai, cấp ba, bao gồm những kỳ thi, bài kiểm tra liên tục. Học quá nhiều giống như một tảng đá nặng khiến trẻ kiệt sức. Đồng thời, nhiều phụ huynh vẫn đặt mục tiêu và kỳ vọng quá cao về thành tích. Điều này sẽ làm tăng căng thẳng và dễ dẫn đến trầm cảm, lo âu, căng thẳng và các bệnh tâm thần khác…
Phụ huynh nên tránh so sánh điểm số của con mình với các học sinh khác. Ghi nhận sự chăm chỉ và nỗ lực của con bạn. Hãy cố gắng dành nhiều thời gian hơn cho con và khuyến khích con bạn. Bằng cách này, con bạn sẽ không bao giờ cảm thấy mệt mỏi nữa.
Cách nuôi dạy con ở tuổi vị thành niên nghe có vẻ khó khăn nhưng bí quyết nằm ở sự gần gũi, hòa hợp và thấu hiểu. Cha mẹ hãy làm bạn với con mình và nhiều vấn đề có thể được giải quyết.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: sesua.vn là website tổng hợp kiến thức từ nhiều nguồn,Vui lòng gửi email cho chúng tôi nếu có bất cứ vi phạm bản quyền nào! Xin cám ơn!
